Kene ilaçlama son günlerde devamlı gündeme gelmektedir. Bunun sebebi kene ısırması ile bulaşan Kanamalı Kırım Kongo hastalığıdır. Kene zararlarına baktıktan sonra kene ilaçlaması nın devamlı yapılması gerekli olduğunu göreceğiz. O zaman ilaçlama konusuna girmeden kene nedir ? nasıl beslenir ? zararları nelerdir ? bunları öğrenelim.
Kene nedir : Kene örümcekgillerden insan ve hayvanların kanlarını emerek beslenen bir parazittir.
Kenenin özellikleri :
1 ila 5 mm arasında değişen büyüklüklerde bir çok kene türleri mevcuttur. Kene türleri ayrı ayrı mikrop ve virus taşıyabilir.
İnsanların ve hayvanların kanını emerek yaşamaktadırlar. Kene büyüklüğünün 200 katına kadar kan emebilir. Kene yerde uygun yer bulursa 1 sene beslenmeden canlı kalabilir.
Kene Çeşitleri Nerelerde Yaşar :
Kene ve kene çeşitleri genellikle çalılık, dere kenarı, meralarda ve hayvan barınakları çevresinde yaşarlar. Kene ve kene çeşitleri kan emme ihtiyacı oluştuğu an ağaç yaprakları ve çalı uçlarına çıkarak yanlarından insan ve hayvanların geçmesini bekler burada kurbanlarına tutunarak kan emmeye başlarlar.
Kene ve kene çeşitleri insan ve hayvanların vücudunda daha ziyade yumşak doku olan yerlerde tutunur. Ekseriyetle İnsanlarda Ense, kulak arkası, saç dipleri, karın ve kasık bölgesinde yerleşirler. Hayvanlarda kasık arası, kuyruk altı, kulak içi, koltuk altı gibi yerlere yapışarak kan emerler.
Kenelerin Beslenmesi :
Kene ve kene türleri İnsan ve hayvanların vücuduna yapışarak, bulundukları yerde baş kısımlarında bulunan kan emme organı ile bir yer açarak kan emmeye başlar. Bu bölgeye salgılamış olduğu bir sıvı neticesinde insanın haberi bile olmaz. Kene türleri 9 ila 12 gün arasında kan emerek insan ve hayvanları terk ederek toprağa düşerler.
Yere düşen dişi kenelerin her biri 3.000 civarında yumurta çıkararak ölür. Bu yumurtalardan larva çıkar bu larvalar bazı ara konakçı kullanarak ( Kuş gibi canlılar ) burada tekrar keneye dönüşür. Kenelerin ömrü 2 yıl civarındadır. Kene türleri beslenmeden canlı olarak 1 yıl yaşayabilir.
Kenelerin Zararları :
Kene ilaçlaması ve kene mücadele si yapılmazsa, keneler taşımış olduğu mikrop ve viruslarla insan ve hayvanlara çeşitli hastalıklar bulaştırıp, hasta olmalarına hatta ölümlerine bile sebep olurlar.
Kene ısırması, insanlarda Kırım Kongo Hastalığı dışında bazı hastalıklarında amillerini taşıyarak hastalık bulaştırırlar. Lymne – Borreliose – Fsme – Tularemia – ( Mittelmeer – Flecfieber ) Akdeniz Ateşi ve Ehrlichiosis gibi hastalık bulaştırırlar.
Kene türleri, hayvanlarada bir çok hastalık bulaştırır. Aynı zamanda hayvanlarda tedavisi olmaz ise hayvanı öldürebilen kan parazitleri ( Protozoolar ) ile ilgili bir çok hastalığın çıkmasına sebep olurlar. Hayvanlarda yoğun bir kene invazyonu oluşursa salgıladıkları tükrük bezi salgısı ile hayvanların sinir sistemini bozup felç yaparak öldürebilir.
İnsanlar İçin Kenelerden Korunma Yolları:
İnsanlar, kenelerin daha rahat görülebileceği açık renk elbiseler giymeli, çalılık ve yüksek otlu alanlardan uzak durmalıdırlar.
Direk otlar üzerine oturmamalı, kilim, battaniye gibi örtüler üzerine oturulmalıdır. Böcek kaçırıcı ilaçlar (DEET) yararlı olabilmektedir.
Kırsal alanlarda yapılan geziler sonrasında tüm vücut kene varlığı yönünden kontrol edilmelidir. İnsanlar üzerinde tespit edilen keneler hemen ince uçlu bir pens yardımı ile çıkartılmalıdır. Çıkartma işlemi yapılırken pens ile kenenin mümkün olduğunca ağız tabanından yakalanması sağlanmalıdır
.
Keneleri elle çıkartmaya çalışmaktan kaçınmak gerekir. Kenelerin ağız organellerinde, balık oltalarında olduğu gibi geriye dönük çok sayıda dikenler vardır. Ayrıca salgıladıkları özel bir madde ile ağız organellerini dokulara yapıştırırlar. Bunlar kenenin ağız organellerinin koparak dokuda kalmasına ve ileri aşamada apse olgularına yol açabilir. Ayrıca parmakla sıkıştırmalar kenenin daha fazla etkeni bulaştırmasına neden olabilir.
Hayvanlar için Kenelerden Korunma Yolları :
Hayvanların kenelerden korunabilmesi için öncelikle barınaklarının düzenli inşa edilmesi yarık ve çatlakların kapatılması gereklidir. Ayrıca toprağa uygulanabilen ilaçlar ile barınaklar düzenli olarak ilaçlanmalıdır.
Özellikle bahar aylarından başlayarak, kenelerin aktivasyon gösterdikleri dönemlerde hayvanlara sistemik ve uzun süre etkili akarisidler uygulanmalıdır.
Bu tarz ilaç uygulamalarda, halk sağlığı açısından ilaçların et, süt ve yumurta da kalıntı bırakmayacak şekilde yasal arınma sürelerine dikkat edilmesi gereklidir.
Hayvanların ilaçlanmasında organik fosforlu, Pretrinli, piretroidli ve karbamatlı ilaçların kullanılması önerilmektedir. İvermektin grubu ilaçlar kenelere etkili olmakla beraber etkileri gecikmeli olarak ortaya çıktığından hastalık bulaşmalarını engellemede başarısız kalabilmektedir.
Mera ve otlakların kontrol altında tutulması gereklidir. Kenelerin rahatça saklanabileceği, ot boyları çok yüksek, düzensiz meralar ıslah edilmelidir. İçerisinde çalılık – ağaçlık olduğu alanlar kene yönünden incelenmeli, sakıncalı alanlar ilaçlanmalıdır.
Meralar, çok yoğun kene içeriyor ise genel açık alan ilaçlamaları ile kene populasyonu kontrol altına alınmaya çalışılabilir.
Kene türleri hakkında bu kısa bilgileri verdikten sonra, kene ilaçlamasını nasıl yapalım ve yaptıralım.
Kene ilaçlaması :
Kene ilaçlaması tek başına kalıcı bir çözüm olmayabilir. Çünki kene ilaçları ile ilaçlanır ancak ilaçlanan yerdeki kene türlerini yok edebiliriz. Ama doğadan sonra gelecek kenelere engel olamayız. Bunu ancak doğada kene ile beslenen kene düşmanı canlılarla, kenelerin çoğalması önlenebilir. Bunlar tavuklar ve bazı kuşlardır. Bunun içinde iyi bir kene mücadele proğramı uygulanmalıdır.
Kene ilacı seçilirken dikkat edilmesi gerekmektedir. Spesifik kene ilaçları kullanılması lazımdır. Kene ısırması nı önlemek için bulunduğumuz ortamı ve hayvan barınaklarını ve çevresini bu spesifik kene ilacı ile periyodik olarak ilaçlanması gereklidir.
Kene çeşitleri spesifik kene ilaçlarına çok duyarlıdır. Kene ilacı, ilaçlanan bölgedeki bütün kene çeşitlerini öldürür.
Kene mücadelesi için kene kovucu kokulu ilaçlarla, kene kovucu cihazlarda mevcuttur. Bunlarda kullanılabilir. Ama kene ilaçlaması ihmal edilmemelidir. İlaçlamadan sonra kene kovucu ürünler kullanılabilirsiniz.
Burada üzerinde durulması gereken iş, kene ilaçlama yı uzman birilerine yaptırmak. Kene ilaçları sonuçta zehirlidir kendinize ve çevrenize zarar vermemek için ilaçlama işini profosyönel bir ekibe yaptırmanızda yarar vardır.
İlaçlama yaptıracağınız oturduğunuz mekanı, işyerini, hayvan barınakları ve çevresini anlaşacağınız bir kene ilaçlama şirketine veya kene ilaçlama servisine periyodik olarak ilaçlatmanız gerekmektedir.