MAKALELER / PETROL GAZLAR..TEMİZLENMESİ,,AYRIŞTIRILMASI..ÖZELLİKLERİ..
Gazların imale hazırlanması; tabii ve petrolden ayrılan hidrokarbon gazları sıvı yanacak(etanol CH3OH v.s) ve değişik sentetik mahsuller elde etmek için değerli hamal sayılır. bu gazların ilk imalından gaz benzin, sıkılmış ve kuru gazlar, tekniki ferdi hidrokarbonlar(propan,izo-ne normal-bütan,pentan v.s)ayrılır.
Petrol çıkarılırken ayrılan gazları çıkarıldıkları kuyulara yakın yerlerde kurulmuş olan gaz temizleme tesislerinde işlenirler burada ilk önce mekaniki olarak kum, toz, korrozya eden faktörlerden temizlenir sonra ise bu gazları kurutup H2S ve CO gazlarından temizlenir.
Petrolün içinde çözünmüş olan gazlar ise bundan önceki geçtiğimiz konuda belirttiğimiz gibi çıkarılan petrol önce traplardan geçirilir, bu traplardan bir miktar gaz ayrılır ve ayrılan gaz, gaz ayırıcı tesislere ve imale gönderilir.
Gazlardan belirli miktar arındırılmış olan ham petrol bu aşamadan sonra içeriğinde bulunan sudan takriben arındırılmaya gönderilir; arındırılma bu safhada suyun aşağı çökmesi ile oluşur. takriben sudan temizlenmiş olan petrol sabitleştirilmeye gönderilir, sabitleştirme neticesinde petrolün içeriğinde olan etan,propan,bütan ve azda olsa pentan çıkartılır.sabitleşmiş ham petrol temizleme işlemleri tamamlandıktan sonra rafinasyona gönderilir.alınan gazlar ise çeşitli uygulamalarda kullanılır.
GAZLARIN MEKANİKİ KARŞIKLARDAN TEMİZLENMESİ
Gazların mekaniki karışıklardan temizlemek için mekaniki temizleme aparatlarından istifade edilir.
Temizleme prosesi kuru ve yaş usulle gerçekleştirilir. Kuru temizleme usulünde daha çok siklonlardan ve elektrikli süzgeçlerden istifade edilir. Siklonlarda temizleme merkezkaç kuvvetine esasen yapılır aşağıdaki şekilde gösterildiği gibi
Kirli gazlar siklonun yukarısından belirli bir hızla siklona dâhil edilir, siklon boyunca aşağıya doğru yay vari şekilde hareket eder. Bu zaman gazların içeriğindeki tozlar ağırlıklarından dolayı siklonun merkezinin aksi yönde hareket etmek ister ve siklonun duvarlarına sürterek aşağıya inerler ve oradan hariç edilirler, gazlar ise siklonun merkezi borusu vasıtası ile siklonun yukarısından alınır. Toz hisseciklerine tesir eden merkezkaç kuvvetini aşağıda ki formül ile bulabiliriz
F=4/3•π.r3ρω2/g•R
Burada; r-hisseciklerin yarıçapı M, ρ-hisseciklerin öz kütlesi kg/m3 , ω-gazların dairevi hızları m/san, g-serbest düşme ivmesi m/san2, R-siklonun yarıçapı,
Formülden görüldüğü gibi merkezkaç kuveri ile siklonun yarıçapı ters orantılıdır. Temizlenen gazın miktarı çok olduğu zamanlarda birkaç tane siklon ardı ardına sıralanabilir.
Gazların çöktürme usulü ile mekaniki karışıklardan ayrılması; bu temizleme işleminde ise daha çok yarıçapı 0,5 ile 1,5 m olan silindirik aparatlardan istifade edilir, burada tozlar serbest düşme kuvvetine esasen temizlenir burada çökmenin hızını stoks formülüne göre bulabiliriz
ω=d2•(ρ1-ρ2) •g/18ƞ burada; ω-çökme hızı cm/san; d-hisseciklerin yarıçapı cm, ρ1ve ρ2-toz ve gazın öz kütlesi, g-serbest düşme ivmesi cm/san2, ƞ-gazın dinamik özlülüğü. Bu işlem sırasında basınca çok dikkat etmek lazımdır çünkü basınç arttıkça gazların öz kütlesi ve viskozitesi azalır bunun neticesinde çökme hızı azalır. Bu işleme etki eden diğer bir parametre ise sıcaklıktır; sıcaklık yükseldikçe gazların öz kütlesi azalır, viskozitesi artar. Viskozitenin artması çökme hızına o kadar etki etmese de öz kütlenin azalması çökme hızını arttırır.
Gazların tozdan elektrikli süzgeçlerle temizlenmesi; bu usulde gazlar elektrik potansiyellerinin farkından faydalanılarak temizlenir. Burada tozların elektrik geçirme kabiliyetlerini arttırmak için onlar nemlendirilir potansiyellerin(-) kutbunda toz hissecikleri toplanır.
Gazların yaş usulle temizlenmesi; gazların bu usulle temizlenmesi gaz fazı ile sıvı arasında kontak neticesinde oluşur. Tozlu gazları sıvı faz içinden(mineral yağlar)geçirildik de tozlar sıvı faz tarafından tutulur.
HAMMADDELER ANSİKLOPEDİSİ
