MAKALELER / GIDA SEKTÖRÜNDE KULLANILAN EVAPARATÖRLER
Evaparatör Cihazlar1-SÜT ENDÜSTRİSİNDE EVAPORASYONSüt endüstrisinde kullanılan anlamıyla evaporasyon; orijinal haldeki sıvı sütün içinde çözünmüş veya asılı olarak bulunan bileşenlerinin yoğunlaştırılarak ayrılmasıdır. Başka bir ifade ile kaynatılarak sütün suyunun buharlaştırılmasıdır.2-SÜT ENDÜSTRİSİNDE KULLANILAN EVAPORATÖR TİPLERİEvaporasyon işleminin endüstride bir çok kullanım alanı bulunması ile birlikte çok sayıda evaporatör farkli dizaynlarla imal edilmeye başlanmıştır. Süt endüstrisi açısından incelendiginde, büyük ölçekli çalışmalarda, hem ürün kalitesini arttırmak, hem de prosesin bir gereği olarak kesintili tip evaparatörleren (batch tipi), sürekli tip evaporatörlere geçilmesi istenmektedir. Süt endüstrisinde kullanılmaya uygun evaparatör tipleri şunlardır; A- Düşen Film EvaporatörBizim size sundugumuz bu evaporatörlerde ısı değiştirici bir tüp demeti şeklindedir. Bu tüplerin (boru) her birinden aşagı doğru süt film seklinde akar. Her ne kadar tasarima ve kapasiteye göre degişse de genel olarak 2m. ile 6m. boyunda ve 25mm. ile 80mm. çapında imal edilirler. Yerçekimi ve vakum etkisi ile sıvı, tüpler içinden aşağıya doğru film olarak akarken Evaporasyon neticesinde olusan buğu' da filmin akisini kolaylaştırır. Buğu + konsantre karisimi teğetsel olarak ayırıcıya girer ve ayrışarak çıkarlar. Bu sistemle süt boru içinde akarken boruların dışında buhar dolaşır. Bu esnada sütten buğu alınır. Allınan bu buğu bir sonraki kulede kullanılarak aynı kulede buğulasma oluşturulur. Bu esnada oluşacak yoğuşmuş (su haline gelmiş) bugu suyu ve buhar suyu (kondens) I. Ön ısıtıcı ve II. Ön ısıtıcada kullanılmak suretiyle sistemden max. verim elde edilir. Tüpler içindeki vakum, doymuş buhar basıncına karşılıktır. Buğu tüplerin altından çıkmadan hemen önce max. hıza ulaşır. Bu sistem kademeli olarak yapılır. Bu sebeple bir önceki kulede buhar yardımı ile oluşturulan süt buğusu diger kulede enerji kaynağı olarak yani buharlaştirici olarak kullanilir. Bu nedenle bu sistem diğer sistemlerde atılan enerjiyi kazandiran bir sistemdir. Bu da buhar sarfiyatını yaklaşık %50 oraninda azaltir. En uygun olan düşen film evaporatörü olduğu görmekteyiz. B- Dolaşımlı/dikey tipi EvaparatörBu sistemle buhar beslemesi evaporatörün altından yapılır. Isı değiştiricinin tüplerin içinden, kaynayan sıvının buhar habbeleri ile yukari doğru taşınır. Bu şekilde film olarak yükselen karışım (buğu + konsantre) santrifüj ayırıcının içine girerek burada ayrılır. Buhar yukarıdan takviye edilirken konsantre alttan toplama borusu ile alınır. Bu şekilde ilk çevrimde genellikle istenilen verime ulaşılamadığı için işleme devam edilir. Bu da buhar sarfiyatını arttırır hem de işlem zamanını uzatır.Gerek sistem içinde kalma zamanının uzun ve kararsız olması, gerekse süt işleme prosesinin sicaklık ve işlem zamanına karşı çok duyarlı olması nedeni ile dolaşımlı tip (batch tipi) evaparatörler süt endüstrisinde kullanılmaya pek uygun değildir. C- Yatay Tüplü (Borulu) Evaporatör
Tesis yüksekliğinin yeterli olmadigi durumlarda düşen film evaporatörlerle aynı sistemle çalışan bu tip evaporatörlerde, buğu sistemde kullanılan buhar ile taşındığı için yüksek basınçta ve yüksek sıcaklıkta buhara ihtiyaç vardır. Bu da "sütün yanması" olarak bilinen ve sütün içinde bulunan sicakliğa duyarlı bileşenlerin renk değiştirerek katılaşmasına ve yüzeylere yapışmasına neden olmaktadır. Bu durum ürün kalitesinde önemli ölçüde düşüşlere neden olabilmektedir. HAMMADDELER ANSİKLOPEDİSİ |
