|
Vücut sıvıları ve kanla geçen patojenlerin, başta HIV ve Hepatit- B olmak üzere kişiler arası geçişini önlemek için sağlık personeli tarafından özel bir önem gösterilmesi gerek kendi gerekse hastaları açısından son derece önemlidir. Sağlık personelinin kendisini de koruması açısından, bu önlemlere ve işlemlere aynen uyması gerekir. Ayrıca sağlık merkezlerinde sunulan hizmetlerde kalite standardının sağlanabilmesi için kullanılan araç ve gereçlerin temizliği evrensel ölçütlere uygun olarak yapılmalıdır.
A.GENEL BİLGİLER
1.Ellerin Yıkanması
Hijyenik el yıkama; akan su altında, sıvı veya süzgeçte duran temiz bir sabunla ellerin 15-30 saniye ovuşturularak yıkanması, durulanması, kişisel havlu veya kağıt havlu ile kurulanması işlemidir.
-
Hasta muayenesinin öncesinde ve sonrasında,
-
Cerrahi işlemler için steril veya yüksek düzeyde dezenfekte eldiven giymeden önce,
-
Ellerin kontamine olabileceği herhangi bir durumda;
-
Kullanılmış araçlar gibi cisimlere dokununca,
-
Müköz membranlar, kan ve vücut sıvılarına (salgılar veya akıntılar) dokununca,
-
Eldivenleri çıkarınca ellerinizi yıkayınız.
2.Eldiven Kullanılması
Bir güvenlik önlemi olarak, herhangi bir hastanın kanı veya vücut sıvılarıyla temas eden tüm personelin her iki eline de eldiven giymesi gerekir.
-
Farklı tıbbi girişimler ya da temizlik işlemleri için değişik tip eldivenler kullanılmalıdır:
-
Pelvik muayene, RİA uygulaması gibi işlemlerde ve cilt lezyonlarına, yaralara veya açık yaralara dokunmak gerektiğinde, yüksek düzeyde dezenfekte edilmiş tek ya da çok kullanımlık eldiven kullanınız.
-
Cerrahi işlemlerde, minilaparotomide veya Norplant uygulama ve çıkarılmasında steril eldiven kullanınız. Sterilizasyon olanakları yoksa, eldivenleri kaynatarak yüksek düzeyde dezenfekte ediniz. Birkaç saat kaynatmanın bile tüm bakteriyel endosporları tam anlamı ile öldürmediğini unutmayınız.
-
Araç, gereç ve kirli yüzeyleri temizlemek için temiz, kalın ev tipi (örneğin bulaşık eldiveni) iş eldivenleri kullanınız.
3. Antiseptik Solüsyon Kullanılması
Antisepsi, yani deri ve vücut dokuları gibi canlı yüzeylerdeki mikroorganizmaların öldürülmesi ya da çoğalmalarının önlenmesinde antiseptik solüsyonlar kullanılır.
Antiseptik solüsyonları cerrahi el yıkama, girişim ya da uygulama (minilaparotomi, laparoskopi, vazektomi, implant uygulanması ve çıkarılması, RİA uygulanması ve enjeksiyon) öncesi derinin ya da vajenin hazırlanması işlemlerinden önce el yıkamak için kullanınız.
4.Dezenfektanların Kullanılması
Dezenfeksiyon, cansız yüzeylerdeki bakteriyel sporlar hariç olmak üzere birçok veya tüm mikroorganizmaların yok edilmesi işlemi olarak tanımlanır. Bu işlem, genellikle likid kimyasal maddeler kullanılarak ya da pastörizasyon ile gerçekleştirilir.
Dezenfeksiyonun etkili olabilmesi birçok faktöre bağlıdır. Bunlardan en önemlisi, aletlerin işleme sokulmadan önce temizlenmesidir. Aletlerin üzerinde kan ve mukus gibi vücut sıvıları iyi temizlenmeden kalacak olursa etkili bir dezenfeksiyon işlemi gerçekleştirilemez. Diğer faktörler arasında mikrobiyal kirlenme derecesi, dezenfeksiyon süresi ve maruz kalınan konsantrasyon, aletin şekli (çok köşeli, kıvrımlı olması veya lümeni olması), ısı, dezenfeksiyon, işleminin pH’sı sayılabilir.
Dezenfeksiyonun düzeyleri:
Yüksek Düzeyde Dezenfeksiyon (YDD): Sporlar hariç, tüm bakteri, virüs ve mantarları ortadan kaldırır
Orta Düzeyde Dezenfeksiyon (ODD): Tüberküloz bakterisi, birçok virüs ve mantarlar ve vegetatif bakterileri yok eder
Alt Düzeyde Dezenfeksiyon(ADD): Birçok bakteriyi yok eder ancak, virüs ve mantarlar kısmen yok edilebilir
5.Dezenfeksiyon ve Sterilizasyon
Dezenfeksiyon ve sterilizasyon, işlemden geçirilecek aletlerin enfeksiyon riskine göre 3 kategoride ele alınır:
A) Kritik malzemeler,kesinlikle steril doku veya vasküler sisteme sokulacak ve mutlak steril olması gereken cerrahi aletler, kalp ve üriner sistem kateterleri, implantlar ve iğnelerdir.
Bunların sterilizasyonu için sıcak buhar, etilendioksit, ya da kimyasal maddeler kullanılır. Ancak, ısı, kalış süresi, pH ve işlem sırasında dikkat edilmesi gereken kriterlere uyulmalıdır.
B) Orta derecede kritik malzemeler, bozulmamış olan (intant) deri ve mükoz membranlarla karşılaştırılan solunum yolları için kullanılan aletler veya anestezi ekipmanı, endoskoplar gibi malzemelerdir.
Bu aletlerde bakteriyel sporlar haricinde bakteri, virüs, mantarlar kesinlikle olmamalıdır.
Bu grup yüksek düzeyde dezenfekte edilmelidir.
C)Kritik olmayan malzemeler, sadece ciltle temasta olan, müköz membranlarla teması olmayan hasta yatak takımları, tansiyon aleti gibi malzemelerdir.
Bu grup etil veya isopropil alkol, sodyum hipoklorit (çamaşır suyu), fenol, iyodofor veya kuarterner amonyum içeren deterjan solüsyonları ile temizlenmelidir.
6. Dezenfektanlar
Alkol, klor ve klor bileşikleri, formaldehit, glutaraldehit, hidrojen peroksit ile iyodoformlar, fenolikler, kuarterner amonyum bileşiklerinden oluşur. Tüm dezenfektanların kullanımında uygulama farklılıkları olduğu unutulmamalıdır.
|
Uygulamada birçok antiseptik solüsyon yanlışlıkla dezenfektan olarak kullanılmaktadır.Antiseptikler, cilt dezenfektanları olarak sadece enjeksiyon veya cerrahi işlemler için uygundur. Cansız yüzeylerin, cerrahi aletler ve eldivenlerin dezenfeksiyonunda antiseptik solüsyonlar kullanılmamalıdır. Bunlar güvenilir şekilde bakteri, virüs ve bakteriyel endosporları yok etmezler.
|
|
Dezenfektan olarak kullanılmaması gereken antiseptikler:
-
Akridin türevleri (örnek, jansiyen ve kristal viyole)
-
Setrimit,
-
Klorlanmış kireç veya borik asit
-
Klorheksidin glukonat,
-
Klorheksidin glukonat ve setrimit değişik konsantrasyonlarda,
-
Kloroksilenol,
-
Civa bileşikleri (alt düzey dezenfektanlar oldukları halde doğum defektlerine neden olur ve gerek dezenfektan, gerekse antiseptik olarak kullanımları çok toksiktir).
|
B.AİLE PLANLAMASI HİZMETLERİNDE ENFEKSİYONUN ÖNLENMESİ
1-Alet ve Malzemelere Uygulaması Gereken İşlemler
a) Tek Kullanımlık Malzeme İçin:
Tek kullanımlık iğne ve şırıngaları kullandıktan sonra;
-
Delinmeyecek bir kutuda biriktirip ve kutunun dörtte üçü dolunca kutuyu yakarak ya da gömerek imha ediniz.
-
Temizlenmiş olsalar dahi, tek kullanımlık şırıngaların iğne ucunu tekrar kapatmayınız.
-
İmha etmeden önce iğneleri bükmeyiniz, kırmayınız.
-
Tek kullanımlık iğne ucu, şırınga ve eldiven gibi malzemeleri kesinlikle tekrar kullanmayınız
b)Tekrar Kullanılan Malzeme İçin:
Tekrar kullanılan RİA uygulama setleri (spekulum, tenakulum, histerometre, ring forceps, makas gibi), Norplant uygulama setleri, vazektomi uygulama setleri, tüpligasyonu için kullanılan cerrahi aletleri, kullanımından sonra;
-
10 dakika süreyle % 0.5’lik klor solüsyonunda dekontamine ediniz.
-
Sabun ve su ile yıkayıp temiz su ile 3 kez çalkalayınız.
-
Şartlarınız uygun ise sterilizasyonu tercih ediniz. Tekrar kullanılabilen alet ve malzeme, otoklavda (buhar sterilizasyonu) ya da kuru ısı ile steril edilmelidir.
-
Şartlarınız sterilizasyon için uygun değilse yüksek düzeyde dezenfekte ediniz.
Yüksek düzeyde enfeksiyonda, tekrar kullanılabilen alet ve malzeme ağzı kapalı bir kapta kaynama noktasına geldikten sonra 20 dakika süre ile kaynatılıp havada kurutulmalıdır. Bu işlemden sonra hemen kullanılmayan aletler, YDD veya steril edilmiş bir kapta saklanmalıdır.
Kaynatmanın yanısıra aletlerin kimyasal dezenfeksiyonu da mümkündür.
Metal bir kutunun yüksek düzeyde dezenfekte edilmesi için, kutu küçükse kaynatılmalı; büyükse 20 dakika süreyle % 0.5’lik klor solüsyonu ile başka bir kaba aktarılarak tekrar kullanılabilir. Kutu steril su veya kaynatılmış soğutulmuş su ile iyice çalkalanmalı ve havada kuruması için bırakılmalıdır.
2-Aletlerin Saklanması
Tekrar kullanılabilen alet ve malzemelerin saklandığı kutuları şartlar uygunsa steril ediniz; uygun değilse yüksek düzeyde dezenfekte ediniz
3-Atıkların Yok Edilmesi
Kan veya vücut sıvıları ile kirlenmiş pamuk ve bez gibi çöpleri sızdırmaz kapaklı bir kutuya koyarak usulüne uygun imha ediniz.
Kontamine malzemeyi, materyalleri genel çöp kutularına atmayınız.
 
ETİKETLER: ENFEKSİYON NEDEN OLUR,ENFEKSİYON NEDİR,DEZENFEKSİYON NASIL YAPILIR,DEZENFEKSİYON NEDİR,DEZENFEKSİYON HAMMADDELERİ,DEZENFEKSİYON ÜRÜNLERİ,YER DEZENFEKSİYONU,HASTANE DEZENFEKSİYONU,ALET DEZENFESİYONU,DEZENFEKTAN ÜRÜN FORMÜLÜ,DORMÜLLER,İMALAT,ÜRETİM.
HAMMADDELER ANSİKLOPEDİSİ
|
