MAKALELER / BESİ YEMİ VE ÖZELLİKLERİ - hammaddeler ansiklopedisi

Besi yemi, besiye alınan hayvanların ırkına, cinsine, yaşına, elde mevcut olan yem hammaddelerine ve işletmenin konumuna göre hazırlanmalıdır.

Sığır besisinde besi yemi rasyonu önemlidir. Besi yemi hazırlamasında kesif besi yemi ile kaba yem karması yapılırken dikkat edilmesi gereken önemli husular vardır.

Sığır besi yemi hazırlamak besiye alınan hayvanlara göre hazırlanmalıdır. Besideki hayvanın günlük canlı ağırlık artışı çok önemlidir. Bu besi hayvanının karlılığının en önemli faktörüdür. Kabaca bir hesap yaparsak sığır besisinde genel giderlerin % 70 besi yemi olarak kabul edilirse canlı ağırlık artışının ne kadar önemli olduğu ortaya çıkar.

Günlük canlı ağırlık artışı sığır ırklarına göre değişmektedir. Ancak eti için beslenen sığırların günlük canlı ağırlık artışları 1000 gr. Üzerinde olması gerekmektedir. Ortalama aşağıda olursa beside zarar söz konusu olabilir.

Canlı ağırlık tespiti yapılırken kesin olarak kantarla yapılmalıdır. Bu imkan yoksa kısaca sığırlarda canlı ağırlığı tam olmasa bile şu formüllede yapabilirsiniz.

CANLI AĞIRLIK = ( GÖĞÜS ÇEVRESİ X GÖĞÜS ÇEVRESİ X VÜCUT UZUNLUĞU ) : 10850

Göğüs Çevresi : 180 cm Vücut Uzunluğu 155 cm olan bir sığırda canlı ağırlığı hesaplayalım.

(180×180x155):10850 = 463 Kg. dır.

Ruminant hayvanlarda sindirim sistemi kaba yem tüketimine uygundur. Kesif besi yemi ile beraber kaba yemde orantılı olarak verilmelidir. Aksi takdirde fazla kesif yem hayvanın sindirim sistemini bozabilir. Hatta kesif besi yeminin zararı bile olabilir. Onun için hayvanlarda işkembenin çalışmasını ve yapısını bilerek yaşa ve hayvan ırkına göre yem rasyonu yapılması önemlidir.

Besi yemi deyince; kesif yem ve kaba yemden karma yapılıp dengeli olarak, besi hayvanlarına verdiğimiz zaman Hayvanın muntazam olarak canlı ağırlık artışını sağlayacak ve devam ettirecek besi yemi yapılması esastır. Değilse yukarıda bahsetmiş olduğumuz gibi beside zarar söz konusudur.

Sığır besisinde önemli olan hayvanın ırkına, cinsine ve yaşına göre besi yemi rasyonu yapılmalıdır.

Diğer bir önemli konu besi hayvanları havaların soğuması ile birlikte yem tüketimini arttırır. Sıcaklaşması ilede yem tüketimini azaltır. Bu sebepten dolayı yemdeki protein ve enerji dengesini ona göre ayarlayıp, yem rasyonunu ona göre ayarlamakta yarar vardır.

Sığır besisinde bir başka önemli noktada sığır sindirim organlarından geçen yem miktarı arttıkça yemden yararlanma azalır.

Yem tüketimi; verim düzeyi, hava koşulları ve yem hammaddelerine göre değişiklik gösterebilir. Örneğin Aynı silaj çukurunun başı ile sonu arasında kuru madde oranı farklılıklar gösterebilir. Kuru madde oranı başta ayrı ortada ayrı sonda ayrı olabilir. Bu durum göz önünde tutularak besi yemi rasyonunu ona göre hazırlamakta yarar vardır.

Besi yemi hazıllamasında proteinin fazla olması durumunda verim biraz artabilir. Ancak hayvanların sindirim sisteminde çok önemli probremler çıkabilir. Dikkat edilmesi gereken bir husustur.

Besi Yemi Hazırlaması Yapılırken Dikkat Edilecek Husus : Elimizde bulunan bütün hammaddelerin devamlı olarak analizlerinin yapılarak, besi yemi hazırlama ve besi yemi rasyonu yapan teknik kişilerle çalışılması gerekmektedir.

Sığırlarda su tüketimi

Sığırlarda su vazgeçilmez bir maddedir. Evcil hayvanlarda su ihtiyacı günlük tüketilen kuru madde miktarına, hava şartlarına göre değişir. Buda bazı hayvanların fiziki ve biyolojik yapılarına göre farklılıklar gösterir.

Su ihtiyaçları hangi faktörlere göre değişir ;

1 – Hayvanların yaşına

2 – Hayvanların gebelik durumuna

3 – Hayvanların verimine

4 – Hava şartlarına veya iklime

5 – Canlı ağırlığına vs. ye göre su ihtiyaçları değişebilir.

Sığırlarda, Meralarda otlayanlar için günde 1 – 4 kez sulama yaptırılabilir.Ahırlarda bakılan sığırlar için ahırda bulunan sulama sistemine göre 4 – 16 kez sulama yaptırılabilir.

Sığırların içeceği suyun ortalama sıcaklığı 15 C olmalıdır. Hayvanlara verilecek suların tahlili yapılmış, temiz olmasına dikkat edilmelidir.

Sığırlar genelde gündüzleri su içerler. Sığırlara ve bütün hayvanlara su yemlemeden ve beslemeden sonra verilmelidir.

Sığırlarda su içme her defasında ortalama 1 – 2 dakika sürer, ortalama büyüklükte bir hayvan 1 dakikada 20 Lt civarında su içebilir. Bu durum ahırda ve meradaki sulama düzenine göre değişebilir.

Bir İneği baz alırsak günlük su ihtiyacı şu şekildedir. Öncelikle ortalama büyüklükte bir hayvan için yaşama payı olarak su ihtiyacı 50 – 55 litredir.

Sığırları su ihtiyacı verimine göre artar, örneğin 10 litre süt veren bir ineğin su tüketimi günlük 65 litredir. 30 litre süt veren bir ineğin günlük su tüketimi 100 litre civarındadır.

Sığırlarda İdrar Çıkarma :

Normal büyüklükte bir sığır ortalama günlük 15 – 25 litre civarında idrar çıkarır.

Sığırlarda Dışkı Çıkarma :

Sığırlarda cüssesine, sığırlarda verime, yediği yeme göre değişmekte birlikte, sığırlar günde 12 ila 18 defa dışkı çıkarabilir. Sığırlarda dışkı çıkarma zamanlaması yoktur. Hayvanların verimine, cüssesine ve yediği yeme göre ortalama 28 ila 40 kg arasında hayvan başına günlük dışkı çıkarır. Laktasyondaki ( Sağmalda olan inek ) sığırlar ile beside olan sığırlar daha sık dışkı çıkartırlar.

Sığırlarda verim için su ihtiyaçlarını muhakkak yerine getirilmesi gerekmektedir. Öncelikle hayvancılık işletmesi kuracak müteşebbisin öncelikle kuracağı işletme için önemli olan şartlardan bir tanesi SU olmazsa olmazlar içindeki şartlardandır.

Özellikle sığırlarda su tüketimi önemlidir. Sığırlarda verimin artmasında, sığırlarda su tüketiminin önemi büyüktür.

Silaj Makineleri – Silaj Yapımında Nelere Dikkat Edilmeli

Silaj makineleri, tarladaki yem bitkilerini veya meradaki otları biçip parçaladıktan sonra arkasındaki Kasaya, römorka üfleyerek Yükleyen ve traktörle çekilen makinelere silaj makineleri denir.

Ülkemizde Traktörle çekilen silaj makineleri yaygın olarak kullanılmaktadır.

Silaj makineleri: Kullanım amaçlarına göre sınıflandırılır. Bunlar,

1 – Tek ve Çok Sıralı Mısır Silaj Makinesi: Mısır gibi sıralı Ekilen Bitkileri Biçer. Ülkemizde yaygın olarak tek sıralı mısır silaj makineleri üretilmekte ve kullanılmaktadır. Bunlar mevcut traktörlerle çekilerek çalıştırılabilir.

2 – Vurmalı Tip Ot Silaj Makineleri: Bir tambur etrafında dizilmiş bıçakların dönüşü ile kesip, parçalayıp römorka üfleyerek Yükleyen makinelerdir. Yine traktörle çekilerek çalıştırılır.

3 – Sabit Tip Silaj Makineleri: Yem bitkileri ot biçme makinesi ile biçilerek, sabit silaj parçalama makinesinden geçirilir. Bu tip, fazla kullanılmamaktadır makineleri epey İşgücü gerektirdiğinden silaj.

4 – Silaj Römokları: Silaj römokları doldurma ve boşaltım için uygun olmalıdır. Traktörle çekilebilen silaj malzemesini silaj yerine taşıyabilecek kapasitede olmalıdır.

5 – Silaj paketleme makineleri: Paket silaj giderek yaygınlaşmakta olduğundan özel plastik torbalara (sucuk yapma sisteminde) Silajlık bitkileri sıkıştırarak doldurmak için kullanılan makinelerdir.

6 – Traktör: silaj makinelerini çalıştırabilecek boyutta bir traktör gereklidir.

7 – Kendi Yüreyen Silaj Makineleri: Son zamanlarda Dışarıdan ithal olarak getirilip, mısır ve ot biçme aparatları ayrı ayrı olan kendi Yürüyen silaj makineleride ülkemizde mevcuttur.

Silaj Yapımında nelere dikkat edilmelidir:

Silaj yapılacak bitkiler mümkün olduğunca silaj yapılacak kıvama Geldiği zaman hasat edilmelidir.

Silaj yapılacak bitki su oranı% 70 civarında olmalıdır ideal bitkilerde. Yeşil bitki silaj makineleri ile biçilip parçalandıktan sonra sıkılınca topaklanmaması gerekmemektedir.

Silaj makineleri ile biçilip parçalandıktan sonra silajın içerisinde yabancı maddelerin olmamasına dikkat edilmelidir.

Silaj makineleri çalışırken ayarları iyi yapılmalı Silajlık bitkileri biçme ve parçalanma esnasında hata olmamalıdır.

Silaj biçme makinelerinin ve parçalamadaki hataları; silajda meydana gelecek süt asitlerinin oluşumunu etkilediğinden önem taşımaktadır. Silajı yapılacak bitkinin iyi parçalanması silajın kalitesini arttırır. Aynı zamanda silajın daha iyi sıkışmasını sağlar.

Silajlık bitkileri silaj biçme makinelerinin ve parçalama şeklini devamlı kontrol edilmesinde Fayda vardır. Silajlık bitkilerin parçalanma ezilme boyutu 2 ila 4 cm en ve boyda olmasına dikkat edilmelidir. Onun içinde silaj biçme makinelerinin bakımı düzenli olarak yapılmalıdır.

Silaj için hasat edilmiş biçilmiş ve Parçalanmış yeşil bitkiler hemen aynı gün silaj yapılmalıdır. (Çayır otları hariç) Çayır otlarının içindeki kuru maddeyi arttırmak için bir gün bekletme ihtiyacı duyabilirsiniz.

Silaj yapımında en önemli olay silajın iyi şekilde sıkıştırılmasıdır. Düzenli şekilde Sıkıştırılmış olan silajda süt asidi bakterilerinin faliyeti artacaktır. Böylece silajın fermentasyonu çabuklaşacak ve kolaylaşacaktır. Onun için birinci kattan diğer katlara doğru silajın sıkıştırılmasını iyi yapmak gerekmektedir. Birinci kat iyice sıkıştırılırsa diğer katların sıkıştırılması daha iyi olur.

Bu sıkıştırma işlemini yapan traktrörün kullanılması önemlidir. Trakktör düz olarak ileri ve geri giderek sıkıştırma işlemini yapmalıdır. Traktör sağa sola zikzak yaparak sıkıştırma işlemi olmaz.

Silaj yaparken silaj katkı maddelerinin her tarafa eşit olarak dağılmasını sağlamak gerekmektedir. Bunun için ölçülü özel aletler kullanılabilir. Silaj Katkı Maddeleri stabil dağılırsa silajın her tarafı aynı anda fermente olacağından silaj kaybıda önlenmiş olur.

Silaj yapıldıktan sonra yağmur sularından etkilenmemesi için etrafına su kanalları açılması gerekmektedir.

Silajı yaparken size uygun silaj makinelerinin bulunması gereklidir. Bu silaj makineleri ilede çalışırken, dikkat edilmesi gereken husularada uymak gerekmektedir.

Silaj Yapımı – Silajla Hayvan Besleme

Silaj yapımı için silajlık bitki ekim yeri, gerekli silaj siloları ve silaj makineleri mevcutsa silaj yapmanız kolaylaşır.

Bilindiği gibi silaj bitkilerini şöyle sıralayabiliriz. Koçanlı mısır, çiçeklenmiş ayçiçeği, lahana, şeker pancarı yaprağı, buğdaygiller, çayır otları, yonca v.s gibi bitkilerden silaj yapılabilir.

Kısaca bu silaj bitkilerinden nasıl sılaj yapılır, silaj yapım teknikleri nelerdir bunları inceleyelim.

1- Mısır Silajı Yapımı :

Mısır silajının yapılabilmesi için silajlık mısırın silaj yapabilme olgunluğuna ulaşması lazımdır. Silajlık mısır koçan tanelerinin kaşar peyniri kıvanına gelmesi,mısır bitki yapraklarının yeşilliğini koruması önemlidir.

Mısır silajı yapılacak silaj siloları hazırlanmalıdır. Silaj silolarının içi ve etrafı temizlendikten sonra silaj yapımı için kullanılan 400 mikron kalınlığında plastik örtü silaj silosunun tabanına serilir. Plastik örtünün yanları yukarı doğru kaldırılır.Tabana gelen plastik örtünün 15 – 20 yerinden delinir. Taban kısmına 10 – 15 cm kalınlığında sap veya saman yayılır.

Silaj makineleri ile 2 – 4 cm uzunluğu ve eninde parçalanmış % 60 – 70 rutubetli silajlık mısır, hazırlanmış olan silonun yan kısımlarında yarımşar metre kalacak şekilde 60 cm kalınlığında plastik örtünün üzerine serilir. Dışarı taşmamasına dikkat edilmelidir. Silaj katkı maddeleri eklenir. ( Buğday ve Arpa kırması 40 – 50 Kg/Ton, Tuz NaCl 2 – 3 kg/ton, ) Bu işlemlerden sonra Traktörle bu yığının üzrine çıkılarak , traktör düz bir şekilde ileri geri kullanılarak sıkıştırma işi yapılmalıdır. 60 cm yığın 25 cm civarına indirilmelidir.

Tekrar 25 cm kalınlıktaki malzemenin üzerine 80 – 90 cm ye gelecek şekilde sılajlık mısır malzemesi dökülerek yine aynı işlem yapılmalıdır. (Ölçüsüne göre silaj katkı maddesi koyarak) Kenar kısımları ayakla ayakla tepilerek sıkıştırılır.

Bu işlemler yapıldıktan sonra yanlardaki plastik örtünün dört tarafınıda yukarı kaldırılarak silaj yığınının üzerine kapatılır. Üst kısma yeterli miktarda ikinci bir plastik örtü kesilerek, tamamen kapatılır. Bu ilem yapıldıktan sonra arka kısımdan başlayarak öne doğru 15 – 20 cm kalınlığında toprakla tamamen kapatılır. Üst kısmına hayvanların üzerine çıkmasını engellemek için atıl durumda bulunan dış oto lastiği veya hayvanları engelleyici malzemeler konmalıdır.

Yapmış olduğumuz bu mısır silajı 45 gün içerisinde fermentasyona uğrayarak silaj yemi olarak hayvanlara verilebilir.

2 - Diğer silajlık bitkilerin silaj yapımı : Mısır silajı yapım tekniği ile aşağı yukarı aynıdır. Silaj Katkı maddelerinde farklılıklar olabilir. ( Karbonhidratça zayıf olan silaj bitkilerinde ) silaj katkı maddelerinin, mısır silajı haricindeki silajlık bitkilerde ölçüleri şöyledir. Melas ( suda eritilerek ) 10- 20 kg/ton, Buğday ve Arpa kırması 40 – 50 Kg/Ton, Kuru pancar posası 20 – 30 kg/ton, Formik Asit ( Sulandırılarak ) 2.2 lt/ton, Tuz NaCl 10 – 20 kg/ton,

Silaj ile hayvan beslenmesi :

Silaj ile hayvan beslemek, yemden % 60 civarında tasarruf edilmesini sağlar. Silajla hayvan beslenmesinde mineral madde eksikliği görülebilir. Onun için dışarıdan mineral takviyesi yapılmalıdır. Kuru ot,saman ve karma yem takviyesi kesinlikle yapılmalıdır.

Silaj açılıp alındıktan sonra açılan yer tekrar sıkıca kapatılmalıdır.

Hayvanlara Verilecek Günlük Silaj Miktarları :

Silaj hayvanlara canlı ağırlığına ve verimine göre verilmelidir. Ortalama olarak; Süt İneklerine 20 – 30 kg/gün, Düvelere 10 – 14 kg/gün, Danalara (6 aylıktan büyüklere) 5 – 6 kg/gün, Besiye alınmış Danalara 6 – 10 kg/gün, Koyun Keçilere 4 – 6 kg/gün verilebilir.

Normal bir süt ineği için, yıllık silaj ihtiyacı 1 dekar alandan alınan yeşil silaj bitkisi ile giderilir, diye hesaplanmaktadır.

Hayvanlara Silajı Nasıl Vermeliyiz :

Silaja yeni başlayan hayvanlara silaj azar azar, alıştıra alıştıra verilmelidir. Silaj açılıp kesilirken kokusuna dikkat edilmeli, küf kokusu olmamalı kendine has turşu kokusunu andıran bir kokuya sahip olmalıdır. Küf kokan silaj hayvanlara yedirilmemelidir.

Gebeliğin ileri dönemlerinde silaj verilmemeli, mümkünse doğumdan sonra verilmelidir. Yeni doğan buzağılara, rumen aktivitesini tamamladıktan sonra silaj verilmelidir. Yani 6 aylıktan sonra silaj verilmeye başlanması gereklidir. Süt hayvanlarına mümkünse silaj sağımdan sonra verilmelidir. Sılaj kokusu süte geçebilir.

Karlı bir süt veya besi hayvancılığı yapmak istiyorsanız, silaj yapımını muhakkak surette yapmanız gereklidir. Aksi takdirde silaj yapımı olmayan bir çiftlik yemleme maliyetinin yüksek olmasından dolayı kar edemez.

Silaj – Silaj Bitkileri

Silaj, yeşil bitkilerin havasız bir yerde fermantasyonu ile elde edilen hayvan yemlerine denir.Yetiştiriciler tarafından ot turşusu veya hayvan turşusu olarakta bilinmekte ve söylenmektedir.

Silajdan sağlanan protein, fabrika yemlerinden beş kat daha ucuza mal olduğu bilinmektedir. Havyacılığın daha fazla gelişmesi yem maliyatinin düşürülmesine bağlıdır. Silajla bunu başarmak mümkündür. Bir diğer konu Ülkemizde yeşil kaba yemin kıtlığı mevcuttur. Özellikle kış aylarında hayvanların gelişimini sağlamak için yazları mevcut olan yeşil bitkilerden silaj yaparak bu eksikliği gidermek gerekir. Silaj yemde amaç, besin değerlerinden kaçınmadan daha ucuza hayvan ve ürünlerinin maliyetidir.

Silajın Özellikleri ve Faydaları :

Silaj kış aylarında hayvanlarımıza vereceğimiz yeşil kaba yem ihtiyacını karşılaması çok önemlidir. Silaj yem sarfiyatını ve işçilik maliyetini azaltır.

Silaj açılmadan uzun süre bozulmadan saklanma özelliği vardır.

Kurutulmuş yeşil otlarda besin kaybı oluşur, silajda besin kaybı oluşması söz konusu değildir.

Silaj, kurutulmuş yeşil ota göre daha az yer kaplar. Silajda yangın riski yoktur.

Silajla beslenen hayvanlar dış görünüm olarak çıplak gözle fark edilir. Tüyleri parlak ve gözleri daha canlıdır. Hayvanların iştahını arttırır. Silajla beslenen hayvanlarda et ve süt verimi daha yüksektir.

Kurutulmuş kuru otlar içerisinde hayvanlar tarafından değerlendirilemeyen bazı yeşil bitkiler, ot silaj yapıldığı zaman hayvanlar tarafından iştahla yenir. Ot silaj içerisinde bulunan bazı yabacı ot tohumları öldüğünden, gübreyle tarlaya tekrar taşınmaz.

Silaj Yapılan Silolar :

Çiftçiler veya yetiştiricilerin kendilerine uygun bir yerde hazırlayıp ekenomik olarak silaj için yaptıkları yerlere silo diyoruz.

Beton ve çelik silaj siloları olduğu gibi, ekenomik olan iki üç tarafı duvarla çevrili, beton veya toprak tabanlı hendek şeklinde silolarda olabilir.

Silolar işletmenin büyüklüğüne göre hesap yapılırken, silaj makinalarının giriş çıkışına uygun yapılmalıdır.

Silo yapılan malzeme, silaj suyunu emerek bozulmasına sebep olmamalı, içeriye hava ve su sızmasına engel olacak malzeme kullanılmasına dikkat edilmelidir. Duvar ve çukur içleri düzgün olmalıdır.

Silo tabanı topraksa, silaj yaparken torakla teması kesmek için 5 – 10 cm yüksekliğinde saman veya sap serilmelidir.

Yağmur sularından silo tabanının etkilenmemesi için silo tabanını biraz meyilli yapmakta yarar vardır. Silo ahırdan ve gübrelikten uzak olmalıdır.

Üzerleri plastikle örtülü siloların hayvanların gezebileceği yerlerden uzak olması gerekmektedir.

Silaj Bitkileri :

Silaj bitkileri; koçanlı mısır, Ayçiçeği, Lahana, Pancar Yaprağı, Buğdaygiller, Çayır otları, Mera otları, Yonca vs. gibi yeşil bitkilerden silaj yapılır.

Ülkemizde iki çeşit silaj yapımı yaygındır. Bunlar, silaj bitkilerine göre şöyledir,

1 – Mısır Silajı : Koçanlı mısır, taze mısır bitkisinden yapılan mısır silajı.

2 – Ot silajı : Çayır otları, mera otları, Yonca, fiğ, üçgül gibi yeşil bitkilerden yapılan ot silajı.

Hem mısır silajı hemde ot silajnın dğiğişik yapım şekilleri mevcuttur. Birincisi yukarıda bahsetmiş olduğumuz silolarda yapılmaktadır. İkincisi ise son zamanlarda ticari olarakta yaygınlaşmaya başlayan paket silaj yapılmaktadır.

Paket silaj silaj paketleme makinası ile silaj paketleme yapılır. Özel plastik torbalarda vakumlanarak yapılan paket silajın nakliyesi kolaydır. Silolarda yapılan silajın uzun mesafe nakliyesi imkansız gibidir.

Silaj yapma imkanı olmayan yetiştiriciler için silaj paketleme makinası ile yapılan paket silajlar tercih edilebilir. Paket silajın dışındaki vakumlu plastik torbalar delinmeden ve parçalanmadan nakliye yapılırsa içindeki silaj kolay kolay bozulmaz.

Silaja Katılacak Maddeler :

Silaj katkı maddeleri, süt asidi bakterilerinin çoğalması ve çalışmasını sağlayan maddelerdir. Karbonhidratça zengin olan silaj bitkilerinde silaj katkı maddeleri katılmadanda iyi bir silaj yapılabilir.

Karbonhidratça zayıf olan silaj bitkilerinde süt asidini bakterilerinin çalışmalarını hızlandırmak için silaj katkı maddeleri kullanmak gereklidir.

Silaj Katkı Maddeleri ve Katılacak Miktarları :

Melas ( suda eritilerek ) 10- 20 kg/ton, Buğday ve Arpa kırması 40 – 50 Kg/Ton, Kuru pancar posası 20 – 30 kg/ton, Formik Asit ( Sulandırılarak ) 2.2 lt/ton, Tuz NaCl 10 – 20 kg/ton,

Sılaj yapımında bu katkı maddelerinin dışında ticari firmaların çıkarmış olduğu KATKI MADDELERİ firma tariflerine göre kullanılabilir.

ETİKETLER: KÜMES YEMİ YAPIMI,TAVUK YEMİ FORMÜLÜ,KÜMES HAYVANLARIN YEMİ NASIL YAPILIR,TAVUK YEMİ,PİLİÇ YEMİ FORMÜLÜ,YUMURTA TAVUK YEMİ FORMÜLLERİ,YEM İMALATI,YEM FABRİKALARI,YEM KATKILARI,YEM ÜRETİM REÇETELERİ,REÇETE,YEM REÇETESİ.

HAMMADDELER ANSİKLOPEDİSİ