- AS (amonyum sülfat) taki azot formu, Amonyum (NH4),
- AN %33 (amonyum nitrat) ve CAN %26 gübrelerindeki azot, hem amonyum (NH4), hem de Nitrat (NO3) formunda,
- Üre gübresinde azot formu Amid (NH2) formunda olup bitkilerin hemen alabileceği formda değildir.
MAKALELER / AZOTLU GÜBRE FORMÜLLERİ..TOZ AZOT GÜBRESİ..SIVI AZOT GÜBRESİ..
AZOTLU GÜBRELER..
AZOTLU GÜBRE ÖZELLİKLERİ..
SIVI AZOTLU GÜBRE KULLANIMI..
AZOTLU DAMLAMA GÜBRESİ FORMÜLLERİ..
Bitkiler için mutlak gerekli gübrelerden en önemlisi azotlu gübrelerdir. Toprakta bulunan azot miktarı bitkilerin sağlıklı olarak büyümesi, kaliteli ve yüksek oranda mahsul vermesi için yeterli değildir. Bu bakımdan bitkinin ihtiyacı olan azotun, azotlu gübrelerle toprağa verilmesi gerekmektedir. Türkiye topraklarının %93 ünde azot yeterli seviyede değildir. Bitkiler azot ihtiyacını daha çok amonyum (NH4) ve nitrat (NO3) formundaki azot kaynaklarından temin ederler. Bütün azotlu gübreler toprağa uygulandıklarında parçalanarak amonyum veya nitrata dönüşürler. Bütün azotlu gübrelerin ham maddesinin amonyak olması ve toprağa uygulandıklarında da parçalanarak amonyum ve nitrata dönüşmesi nedeniyle, herhangi bir azotlu gübre ile bitkinin azot ihtiyacını karşılamak mümkündür. Ancak bu gübrelerin yetiştirilen bitki çeşidine, iklim ve toprak özelliklerine bağlı olarak birbirine tercih edilen yönleri vardır.
Azotlu gübrelerden,
Azotlu gübreler, üst gübre olarak bilinir. Toprağa verildikten sonra ısı ile buharlaşma veya sulama suyu ile beraber toprağın alt katmanlarına taşınma riski vardır. Bu nedenle azotlu gübrelerin, bitkinin ihtiyaç duyduğu dönemden önce verilmesi, gübre kaybına yol açar. Eğer azotlu gübre, serpme usulü veriliyorsa toprağa karıştırılmalıdır. Aksi halde buharlaşıp kaybolabilir ve bitkiye yararı azalır.
Azotlu gübreler toprağa her yıl verilmelidir. Azotlu gübrelerin,
1/3’ü ilkbahar toprak hazırlığında,
1/3’ü çapalama sırasında ve
1/3’ü de ilk sulama ile toprağa verilmelidir.
Toprak yüzüne saçılıp günlerce kalan yada çok az bir yağışla toprağa atılan gübrenin, amonyak halinde buharlaşması olacağından etkinliği azalır.
Bitkinin ihtiyaç duyduğu azotlu gübrelerin yeterli miktarlarda ve usulüne uygun olarak verilmesi, yüksek oranda ve kaliteli ürün elde etmenin temel şartlarındandır. Ancak azotlu gübrelerden beklenen faydanın sağlanabilmesi için bu gübrelerin özelliklerinin iyi bilinmesi gereklidir.
Özetle Azotlu Gübreler
- Kök teşekkülünü, bitkinin gelişmesini ve büyümesini sağlar,
- Bitkilerin olgunlaşmasını çabuklaştırır.
- Mahsulün kalitesini yükseltir.
- Dane dökümünü önler, verimi çoğaltır.
- Daneler olgun olur.
Azotlu Gübrelerin Eksikliğinde Ortaya Çıkan Problemler
Bitkiler için hayati önemi olan azotun yeterli derecede temin edilemediği durumlarda bitkide bazı noksanlık belirtileri ortaya çıkar. Yeteri kadar azot alamayan bitkilerde yapraklar küçülür, dallar zayıf olur ve yukarı doğru büyür, yan sürgünler azalır. Yapraklar ilk önceleri solgun ve sarı-yeşil bir renktedirler. Yapraklardaki bu sararmalar önce yaşlı yapraklarda ortaya çıkar. Azot noksanlığının devam etmesi durumunda yapraklar sararıp kahverengine döndükten sonra kururlar. Yaprak ayasındaki bu renk değişiklikleri yaprak damarlarında da aynen görülür.
Azot eksikliği,
- Diğer elementlerinin bitki tarafından yeterli derecede alınıp – alınamamasına tesir eder.
- Protein ve enzimlerin sentezi yavaşlar. Bitkinin gelişmesi durur, bitki bodur kalır.
- Bitki bazen kırmızımtırak bir renk alır.
- Verim düşer.
- Hububatta sapa kalkma başlangıcında olursa yapraklar açık yeşil bir renk alır. Saplar ince ve zayıf, başaklar kısa kalır ve taneler iyi olgunlaşmaz.
Azotlu Gübre Fazlalığında Ortaya Çıkan Problemler
Yetersiz azot bitki gelişmesi üzerinde nasıl olumsuz etki yaparsa, aşırı miktarlarda azot uygulamaları da bitki gelişmesini olumsuz yönde etkiler. Bu durum hem üretimin düşmesi hem de gübre masrafını gereksiz yere artırmış olması bakımından arzu edilmez. Azotlu gübrelerin bitki gelişmesi üzerine etkileri çok bariz ve hızlı olduğu için, noksanlık belirtileri görüldüğünde yeterli miktarlarda uygulanan azotlu gübrenin bitki gelişmesi üzerindeki etkisini hemen görmek mümkün olduğu gibi, aşırı miktarlarda azotlu gübre uygulamalarının olumsuz etkisi de belirgin bir şekilde ortaya çıkar. Fazla miktarlarda azotlu gübre uygulanan bitkilerde toprak üstü aksamı çok hızlı büyür. Bu bitkilerde hücre çeperleri ince olur ve fazla azotlu gübre uygulanan bitkiler fazla miktarlarda su ve az miktarda kuru madde ihtiva ederler. Bun durumdaki bitkiler körpe yapılı olurlar ve hastalıklara daha kolay yakalanırlar. Gereğinden fazla azot uygulanan şeker pancarında, şeker oranı azalır. Hububatta ise yatmaya sebep olduğu gibi, kışlık bitkilerin dona karşı mukavemeti azalır.
- Gübre fazla kullanıldığı için maddi kayıp oluşur.
- Bitki süratle büyür, ekinler yatar. Üründen ziyade sap verimi olur.
- Dokular ve hücre zarları gevşek teşekkül eder.
- Bitkinin kuraklığa, soğuğa, hastalık ve zararlılara karşı mukavemeti azalır.
- Meyveler kalitesiz olur. (Kalın kabuklu, sünger gibi ve dayanıksız olur.)
Azotlu Gübre Çeşitleri
Amonyum sülfat %21
Genellikle beyaz renklidir, toz şekere benzediği için “şeker gübre” diye de adlandırılır. Beyaz veya diğer renklerde olabilir fakat renk farklılığının bitki üzerindeki etkisinde değişiklik olmaz. Kireçli topraklarda güvenle kullanılabilir. Azotlu gübreler içinde kükürt içeren tek çeşittir.
Üre %46
Üre içindeki azot, diğer azotlu gübrelerden daha çoktur. Üre gübresinin %46’sı azot bitki besin maddesidir. Üre bütün bitkilere, her dönemde uygulanabilecek bir gübredir. Fakat fazla verilmesi gerekiyorsa kullanılacak üre miktarı birkaç defada uygulanmalıdır. Toprağa verildikten sonra hemen karıştırılmalıdır. Aksi takdirde toprak yüzeyinde kalan gübrede azot kaybı/uçması olabilir.
Amonyum Nitrat %33
Amonyum nitrat gübresi, kireçli (CAN %26) ve saf halde (AN %33) olmak üzere iki ayrı türde piyasada satılır. Kireçli olanı yaklaşık olarak %26 oranında saf azot besin maddesi içerir ve bu, kalsiyum amonyum nitrat gübresi olarak bilinir. Saf amonyum nitrat ise min. %33 azot içerir.
Amonyum nitrat gübresinin bitkilere etkisi hem çabuk, hem de devamlıdır. Ekim zamanı kullanılabileceği gibi, bitki gelişiminin belirli dönemlerinde de başarı ile uygulanabilir. Yoğun yağış alamayan topraklarda üst gübre olarak CAN %26 yerine AN %33 kullanılmalıdır, çünkü topraktaki nem AN %33 gübresini eritebilmektedir.
Azotlu Gübre Kullanımıyla İlgili Olarak,
Azotlu gübreler arasında mahsule fayda yönünden fazla bir farkın bulunmadığı şeklindeki genel kanaate rağmen aşağıdaki hususların göz önünde bulundurulması gerekmektedir.
- Çay bitkisi için amonyum sülfat tercih edilen bir gübre olmakla beraber, bölge toprakları pH'larının çok düşük olması ve amonyum sülfat gübresinin de asit karakter göstermesi nedeniyle, amonyum nitrat gübresi tercih edilmelidir.
- Çeltik tarımında amonyum sülfat kullanılmalıdır, bulunmazsa ikinci tercih Üre %46 olmalıdır. Amonyum nitrat gübresi çeltik ziraati için uygun değildir.
- Üre tercihen yağışlı bölgelerde kullanılmalıdır; geçit ve kurak bölgelerde için de uygundur. Sonbaharda, ilkbaharda veya yaz aylarındaki azot ilaveleri için kullanılabilir. Kurak bölgelerde yağışlardan önce toprağa gömülmek veya karıştırılmak suretiyle tatbik edildiği taktirde gübredeki azot kaybı en düşük bir düzeye indirilmektedir.
Azotlu Gübrelerin Verilme Zamanı
Tahıllar,
Tahıllarda, ekimle birlikte A.Sülfat ve Üre gibi yıkanmak suretiyle topraktaki kaybı daha az olan azotlu gübreler kullanılır. Kardeşlenme döneminden önce özellikle CAN, bu gübrenin tedarik edilmemesi halinde ise yağışlardan önce olmak üzere ÜRE gübresi kullanılmalıdır. Buğday ziraatının geniş ölçüde yapıldığı yerlerde kurak giden yıllarda ikinci azotlu gübre kullanımından vazgeçilmesi gerekir. Derin yapılı iyi nadas edilmiş topraklarda yağışın normal gittiği yıllarda yeterli miktarda azotlu gübre kullanmak şarttır.
Meyveler
Meyve ağaçlarında azot noksanlığı görüldüğünde çiçeklenmeden önce ve sonbaharda %0,5-1.0 konsantrasyonda ÜRE hazırlanarak püskürtme şeklinde ağaçlara verilebilir. Yine meyve ağaçlarında azot noksanlığını gidermek için, azotlu gübre, ağaç tacı altındaki (gövdenin 0,5 m. çevresindeki saha hariç tutulmak suretiyle) satha serpilip, tırmık veya çapa ile toprağa karıştırılır.
Ayrıca meyve ve narenciye bahçelerinde sıra aralarının traktör ile işlenmesi mümkün olan hallerde
1. yıl kuzey-güney doğrultusundaki sıralara,
2. yıl doğu- batı doğrultusundaki sıralara toprak işleme esnasında verilebilir.
Bağların gübrelenmesinde;
Azotlu gübrelerden A.Sülfat ve CAN’ ın yarısı Şubat veya Mart Aylarında yapılan toprak işlemesi sırasında, ÜRE gibi Azotlu gübreler ise ilk çapadan önce verilmelidir.
Sebzeler
Sebzelerde vegetasyon dönemleri dikkate alınarak l veya 2 defa verilebilir.
Verilecek azotlu gübrenin yarısı tercihen A.Sülfat halinde dikimden I5 gün sonra, II. Yarısı ise meyve bağlandıktan sonra, gövdeden 5-10 cm. yana atılarak toprağa hafifçe karıştırılır.
Bostan (kavun,karpuz) tarımında verilecek azotlu gübrenin yarısı ekim anında ocak sıralarında yanına uygulanmalı ve ekim yapılmalıdır. II. Yarısı ise çapadan önce ocakların etrafına serpilmeli veya sıraların yanına verilmelidir.
ETİKETLER: AZOTLU GÜBRE NEDİR,SIVI AZOTLU GÜBRE FORMÜLLERİ,FORMÜLÜ,AZOTLU GÜBRE NASIL KULLANILIR,AZOTLU GÜBRE AVANTAJLARI,YARARLARI,FAYDALARI,AZOTLU GÜBRE YAPIMI,AZOTLU SIVI GÜBRE ÜRETİMİ,AZOTLU TOZ GÜBRE YAPIMI,YAPILIŞI,AZOTLU SIVI GÜBRE HAZIRLANMASI,AZOTLU GÜBRE İÇERİĞİ,İÇERİK,BİLEŞİMİ,AZOTLU GÜBRENİN BAĞLARDA KULLANIMI,AZOTLU GÜBRENİN SEBZELERDE KULLANIMI.
HAMMADDELER ANSİKLOPEDİSİ
