MAKALELER / ASİTLER - HAMMADDELER ANSİKLOPEDİSİ
|
ASİTLER :
Ure : Formülü H2N-CO-NH2'dir. Karbonik asidin diamidi olan üre aynı zamanda karbamik asidin de amidi olduğundan karbamid adı ile de bilinir. Amonyum karbonatın 150-200 °C'ye kadar ısıtılmasından üre elde edilir. Su ve alkolde iyi çözünür. Kloroform, eter veya etil asetatta çözünmez. 132 °C'nin üstünde amonyak, siyanür asidi vb. gibi ürünler vererek bozunur. Nitrik asit, sodyum hipoklorit veya sodyum hipobromit gibi bileşiklerin etkisiyle azot, su ve karbondiokside ayrışır. Seyreltik asit veya alkalilerle ısıtıldığında amonyak ve karbondioksite bozunur. Kimyevi gübre üretiminde kullanılır.
Sitrik asit (Monohidrat - Anhidrat) : Sitrik asit ilk olarak isveçli kimyacı Carl Wilhem Scheele tarafından limon suyundan elde edilmiştir.Bugünse çoğunlukla şeker kamışı ve bazı bitkilerden elde edilmektedir. Metal temizleme işlerinde, gıdaların ve çeşitli organik maddelerin dayanıklılığını arttırmak için ve bazı alkolsüz içeceklere tat vermek için kullanılır. gıda endüstrisinde kullanılan en güvenli katkı maddelerindendir, Şekerleme ve ilaç yapımında da yararlanılır. Özellikle turunçgillerde büyük miktarlarda bulunur. İçerdiği sitrat kökü pek çok maddede bulunur. Örneğin; iktidarsızlık tedavisinde kullanılan Pfizer firmasının ürettiği bir ilacın etken maddesi olan sildenafil sitrat; sitrik asidin içerdiği sitrat kökünü taşıyan siklik guanezin monofosfatın (cGMP)-spesifik fosfodiesteraz tip 5 (PDE5) enziminin selektif inhibitörüdür. Sitrat kökü oluşturduğu bu bileşiklerin özelliklerini tek başına göstermez. Kokoyağı asidi : Alkid reçine üretiminde kullanılan yağ asididir. Poliüretan boyalarda, parlaklık ve sararmaya karşı direnç, Sert, esnek bir film oluşumu sağlar. Hidrojen peroksit : Formülü H2O2 olan ve kimyâsal olarak kararlı olmayan yoğun bir sıvıdır. Hidrojen peroksit, renksiz ve kokusuz bir sıvı olup, suda bol miktarda çözünür. Alkolde de çözünür. Kolaylıkla su ve oksijen vermek üzere bozunur. Saf hidrojen peroksit 1 atmosfer basınçta -0,43°C'de donar ve 150,2°C'de kaynar. Sıvı halde ve 255°C'de yoğunluğu 1,44 g/cm3tür. % 90'lık hidrojen peroksit çözeltisi patlayıcı olmamakla berâber % 75'ten % 90'lığa kadar H2O2 ihtivâ eden çözeltiler patlayabilir. Hidrojen peroksidin çok yaygın kullanılışı vardır. % 3'lük çözeltisi mikrop öldürücü olarak kullanılır ve buna halk arasında oksijenli su denir. % 3-6'lık çözeltisi saçları sarartmakta kullanılır. % 30'luk çözeltisine perhidrol denir ve kimyâ laboratuvarlarında, elektronik sanâyiinde kullanılır. % 30-50 arasındaki konsantrasyonlar tekstil sanâyiinde pamuklu kumaşları beyazlatmak maksadıyla kullanılır. Kumaştaki renk bozukluğunu elyafın kalitesini bozmadan gidererek etkili bir şekilde beyazlatır. Elde edilen beyazlık fevkalâde ve kalıcıdır. Aynı çözelti, kâğıt hamurunu, ahşap yüzeylerini, yün, ipek, yağ ve bâzı yiyecekleri beyazlatmak için de kullanılır. % 70'lik çözeltisi geniş miktarda organik maddeleri ve anorganik iyonları oksitlemede kullanılır.Derişik hidrojen peroksit deriyi tahriş edicidir. Akrilik asit : Oda sıcaklığı ve basıncında sıvı olarak bulunan renksiz ve keskin kokulu asitlerdir. Esterleşme için kullanılan (%94'lük) ve suda çözünebilen reçine yapımında kullanılan (%98-%99,5'lik) olmak üzere ticari olarak kullanılabilir 2 derecesi vardır. Işık, ısı ya da metale maruz bırakıldığında kolayca polimerleşir. Akrilik asit ve türevleri, başlıca emulsiyon polimerleri ve çözeltileri yapımında kullanılır. Sülfamik asit : kimyasal formülü H3NO3S olan,renksiz ve suda çözünebilen bir tür kimyasal bileşiktir. En çok metal ve seramik gibi yüzeyleri temizlemede kullanılan temizlik maddelerinde bulunur.HCI den daha hafif olduğu için yüzeye fazla zarar vermez.Ayrıca taklma dişleri temizlemekte kullanılan tabletlerde de bulunmaktadır. Diğer kullanım alanları: Boyar madde ve pigment yapımında, Tarım ilaçlarında, Kağıt endüstrisinde Stearik asit : CH3(CH2)16COOH formülüyle gösterilen doymuş bir yağ asididir. Çoğu hayvan ve bitkiden elde edilen katı-sıvı yağlarda, ekseriya gliserid stearin şeklinde bulunur. Stearik asit ve bileşikleri, özellikle tuzları (stearatları) ticari önemi haizdirler. Uzun zincirli alkol esterleri, mum olarak bilinmektedir. Diğer monohidrik ve polihidrik alkollerin esterleri, vernik imalinde ve iyonik olmayan yüzey aktif maddelerin üretiminde kullanılmaktadır. Alkali metal tuzları suda çözünebilir. Bunlar oleatlar ve palmitatlar gibi, tuvalet ve çamaşır sabunlarının esas maddeleridir. Metalik stearatlar petrol gres yağlarının terkibinde bulunmaktadır. Çinko stearatlar kozmetikte, diğer metal tuzları boyalarda, eczacılıkta ve mantar öldürücü imalatında kullanılır. Stearik asit amidleri, su geçirmez kumaşların imalatında kullanılır. Stearik asit hayvani yağlardan hidrolizle elde edilir. Ticari ürün ekseriya stearik, palmitik ve diğer yağ asitlerinin bir karışımıdır. Saf madde olarak fraksiyonlu destilasyonla ayrılabilir. Ayrıca soya yağı veya diğer bitki yağlarının hidrojenasyonuyla hazırlanmaktadır. Saf stearik asit, beyaz kristaller halindedir. Yoğunluğu 0,847, ergime noktası 69-70 °C, kaynama noktası 383 °C'dir. Stearik asit 18-40 : C18H3602, Tekstil, lastik kauçuk, parafin-mum, kozmetik ilaç, parlatıcı, kablo sektöründe. Tekstilde : Yumuşatıcı üretiminde Kauçukta: Çapraz bağların birleştirilmesinde Mum: Sertlik vermek amacıyla, cila yapımında. Sitrik asit (Monohidrat) : C6H8O7H2O, Gıda, ilaç, temizlik, yapı sektöründe. Meşrubat, yağ, konserve üretiminde PH dengeleyici olarak.Ilaç sektöründe vitamin haplarında. Temizlikte kireç sökücü olarak, şampuan üretiminde. Yapı sektöründe alçı üretiminde. Oleik asit : Sabun, kozmetik, tekstil Sabun yapımında,kozmetik üretiminde,tekstilde yumuşatıcı üretiminde emülgatör yapımında. Okzalik asit : H2C2O4.2H2O Yapı kimyasalları, kimya, deri, tekstil, poliüretan boya, metal Tekstilde açıcı olarak,yün boyamada, metallerin tozunu almada ve deri sanayinde kullanılır.Atık suyun temizlemesinde. Fosfrik asit %85 (Gıda): H3PO4 Tarım, gıda, metal işleme, deri, kozmetik,deterjan,yapı kimyasalları, rafine yağ ve galvano. Sinek ilacı üretiminde temizleyicilerde,yağ sanayinde istenmeyenkatalizörlerin temizlenmesinde.Alimünyum işlemede yüzey temizleme ve düzeltme işlerinde.Deride tabaklama ve parlatma aşamalarında kullanılır. Formik asit %85 : CH2O2 Asetik asit %80 : C2H4O2 Gıda, kozmetik, kimya, deri, poliüretan boya Kimyasal preparatların hazırlanmasında,sirke yapımında, farmosetik ve kozmetik ürünlerinde. Apre ve dağlama maddelerinin yapımında, kauçuk imalatında kogülatör olarak, deri endüstrisinde boya prosesleri olarak kullanılır.   HAMMADDELER ANSİKLOPEDİSİ |