MAKALELER / TEKSTİLDE YUMUŞATICILAR - ENDÜSTRİYEL ÜRÜNLER ANSİKLOPEDİSİ
Selüloz yapısında doğal olaral yağ, waks,pektin ve benzeri gibi maddeleri barındırır terbiye işlemlerine bu maddelerin ham kumaş üzerinden uzaklaştırılmasıyla başlanır. Terbiye işlemlerinin en son aşaması yumuşatıcı ile muameledir. Kabaca bu işleme ham pamuk üzerinde doğal olarak varolan maddelerin kumaşa tekrar kaplanması diyebiliriz.
Yumuşatıcı maddeler tekstil terbiyesinde büyük öneme sahiptirler. Pratik olarak hiçbir tekstil mamulü terbiyedeki son işlemde yumuşatıcı madde ile işlem görmeden üretilmektedir. Kumaşa yumuşatıcı madde aktarmanın nedenleri; gerek o kumaşın işleme özelliklerinin iyileştirilmesi, gerekse kullanımında istenen bir tutumla kullanım özelliklerinin geliştirilmesidir. Akıcı, yumuşak bir mamül tutumu tekstil mamüllerinin satışında en belirleyici kriterdir.
- Yumuşatıcılar tekstil mamulüne istenilen tutum özelliklerini kazandırırlar.
- Kumaşın teknolojik özelliklerine olumlu yönde etki edelerler. Örneğin antistatik, hidrofil özellikleri, elastikiyeti, dikilebilirliği, sürtme dayanımı v.b. gib
- Yine sentetik lifler için belli derecede doğal bir tutum ve diğer giyim konforu ile ilgili olumlu etkiler sağlamaktadır.
- Yumuşatıcı maddeler proses yardımcısı olarak da görev yaparlar.
Yüksek Pazar isteklerinin karşılanması için bu maddelerin gelişmiş, oturmuş bir yapıya sahip olmaları gerekmektedir.
YUMUŞATICILARDAN BEKLENEN ÖZELLİKLER
- Kolay kullanıma sahip olması, stabil olarak seyreltilebilir özelliklere sahip olması
- Kimyasal maddelerle iyi uyuşma ve kombine edilebilme yeteneğine sahip olması
- Sıcaklığa karşı dayanıklı olması, su buharı ile uçucu özelliği olmaması
- Belli tipleri için sararma etkisi yapmaması
- Boya haslıkları düşürücü veya renk fonu değişimine neden olmayan özelliklere sahip olması
- Çevre kirliliği açısından biyolojik olarak kolay parçalanabilir olması.
Yumuşatıcılardan beklenen tüm bu isteklerin tek bir ürün veya iki ürün tarafından karşılanması beklenemez. Bu nedenle kullanımda bir orta yolun bulunması, mamul için kullanım amacına uygun optimum maddenin seçilmesi gerekmektedir. Bu nedenle tekstil yumuşatıcı maddelerinde çok büyük bir palet söz konusudur.
Yumuşatıcıların hazırlanmasında kullanılabilecek maddeler:
- Bitkisel ve hayvansal yağlar
- Aminler ve poliaminler
- Yağlar ve yağ asitleri
- Alkol – gliserin stearatları
- Yüzey aktif bir takım malzemeler
- Polieliten emülsiyonları
- Waks maddeleri ve aditif malzemeler
Tekstil yumuşatıcıları iyonitelerine göre sınıflandırılmaktadır. Bazı istisnalar hariç hemen hepsi yağ asidi kondenzasyon bileşikleridir.
İynitesine göre yumuşatıcı maddelerin sınıflandırılması:
İyonikAktivitesi Elektrik Yüklenmesi
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Noniyonik Yük yok
Hafif Katyonik (pseudo katyonik) Asidik pH bölgesinde hafif pozitif
Kayonaktif Asidik pH bölgesinde hafif pozitif
Kuatarner pH bağlı olmaksızın pozitif ph
Değerine bağlı olarak hafif negatiften
Pozitife kadar
Anyonaktif Negatif
Liflerin ve Yumuşatıcı maddelerin yüklenmeleri:
Lif Elektrik Yükü Yumuşatıcıda Tercih edilen
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Pamuk Negatif Katyonik
Yün (Nötr) Hafif negatif Katyonik
Yün (Asidik) Hafif Pozitif Anyonik
PA (Nötr) Hafif negatif Katyonik
PA (Asidik) Hafif Pozitif Anyonik
PAN Negatif Katyonik
PES --------------- -----------
PP --------------- -----------
PRATİKTE TEKSTİL YUMUŞATICILARININ KULLANIMI
NONİYONİK YUMUŞATICILAR
Noniyonik yumuşatıcılar herhangi bir elektrik yüküne sahip değildirler. Bu nedenle etkili bir substantiflikleri de yoktur. Noniyonik yumuşatıcılar üniversal kombinasyon olanaklarına sahiptirler. Temparatür dayanıklıkları iyi, pratik olarak sararma yapmazlar. Bu nedenler noniyonik yumuşatıcılar optik ağartıcı ile birlikte yüksek beyazlıkta mamüller için önerilmektedirler. Yumuşatıcı etkileri orta düzeydedir.
KATYONİK YUMUŞATICILAR
Katyonik yumuşatıcılar en iyi etkiye sahip olan maddelerdir. Hemen her tür life karşı afiniteleri vardır. Problemli tarafları anyoaktif yardımcı maddelerle kombine edilememeleridir. Boyalı tüm tekstil mamüllerinde kullanılır.
AMFOTER YUMUŞATICILAR
Sınırlı kullanım olanakları için üretilen özel yumuşatıcılardır. Yumuşatıcı etkileri orta düzeydedir. Asıl kullanım alanları hijyen ve havlu mamülleridir.
ANYONİK YUMUŞATICILAR
Anyonik yumuşatıcılar tutum ve etkilerinin fazla olmaması sustanstifiklerinin az oluşu nedeni ile gittikçe kullanım alanları azalmaktadır. Fakat bazı sahalarda önemini korumaktadırlar. Örneğin, sanforda kullanımı durumunda yeniden ıslanabilirlik değer iyileşmektedir.
ÖZEL YUMUŞATICILAR
A) Pseudokatyonik Yumuşatıcılar
Noniyonik ve katyonik ürünler arasında bir yere sahiptirler. Yüksek alınma özellikleri ile katyonikler kadar iyi yumuşatıcı etkileri vardır. Beyaz mallarda kullanılabilirler. Ancak yinede çok yüksek temparatürlerde kurutma, kondezyon veya termofikse işlemi olmadığı durumlarda kullanılmamalıdır.
B) Silikon Mikroemülsiyon
Tekstil yumuşatıcıları içerisinde mikrofonksiyonel silikon bileşikleri büyük öneme sahiptirler. Bunların kumaşa kazandırmış oldukları üst düzey kayganlığı ve yumuşatma etkilerini, diğer ürünlerle elde etmek mümkün değildir. Hassas uyarlanan emülsiyon reçeteleri ile aminofonksiyonel silikonların mikro veya yarı mikro emülsiyonları elde edilebilmektedir.düşük molekül büyüklükleri sayesinde lif içine kadar nüfuz edebilmekte ve son derece bir madde dağılımı ortaya çıkmaktadır.böyleye kumaşa mükemmel bir iç yumuşaklığı ve etkili bir yüzey kayganlığı kazandırmaktadır. Bu etki elde edilirken kumaşta yağımsı özelliklerini iyileştirmekte ve sıçrama elastikiyetini arttırmakta, dikiş özelliklerini optimize etmektedir.
C) Çok fonksiyonlu yumuşatıcılar
Bugün modern yumuşatıcı maddelerden istenenler, onların daha çok fonksiyonlu olması doğrultusundadır. Çok fonksiyonlu yumuşatıcılarda, yumuşatma etkisi yanında başka terbiye etkilerininde kazandırılması amaçtır. Örneğin; hidrofillilik , dikiş kolaylığı, sntistatik etki, üst yüzey kayganlığı ve kesme stabilitesi v.b. gibi etkiler söz konusudur. Bunun için klasik yağ asidi amin kondenzasyon bileşiklerinin yanında farklı katkı maddeleride kullanılır. Hidrofillik bazı durumlardamutlaka olması gereken bir özellik olabilir. Fakat hem yumuşak hem de hidrofillik beklerken molekül yapısı ve kullanım tekniği özellikleri arasındaki aşağıdaki korelasyon unutulmamalıdır.
ETİKETLER : TEKSTİLDE YUMUŞATMA NEDİR,YUMUŞATMADA KULLANILAN KİMYASALLAR,TEKSTİLDE KULLANILAN YUMUŞATICI MADDELER,TEKSTİLDE YUMUŞATICI ÇEŞİTLERİ, YUMUŞATICI GÖREVLERİ,YUMUŞATICI TÜRLERİ,YUMUŞATICI NASIL KULLANILIR,TEKSTİLDE YUMUŞATICI YAPIMI,YUMUŞATMA FORMÜLLERİ,TEKSTİLDE YUMUŞATICI NASIL YAPILIR,TEKSTİLDE YUMUŞATICI REÇETELERİ.
HAMMADDELER ANSİKLOPEDİSİ
