MAKALELER / PLASTİK TÜRLERİ - hammaddeler ansiklopedisi
Plastik Çeşitleri
Plastiklerin kullanımları sırasında gösterdikleri özelliklerine göre inceleyecek olursak bunların üç ana grupta toplandığını görürüz.
• Elastomerler
• Termoplastikler
• Termosetler
Elastomerler
Üç boyutlu şebeke yapısı oluşturarak yüksek esneklik gösteren polimerlerden
meydana gelirler.
Termoplastikler
Molekül yapısı olarak yan zincirler ve gruplar ihtiva ederler. Moleküller, elastomerlerde ve termosetlerde olduğu gibi üç boyutlu bir yapı teşkil etmezler. Moleküller arasında zayıf Van der Walls bağları vardır. Bu sebeple rijid yapıya sahip değillerdir. Isı altında yumuşarlar, bu özelliklerinden faydalanarak ısıtılmak suretiyle şekillendirilirler. Bu şekil değişikliği esnasında hiçbir kimyasal değişikliğe uğramazlar. Tekrar tekrar ısıtılarak yeni şekiller alabilirler. Piyasada toz ve granül halde bulunurlar. Kompozit malzeme imalinde az da olsa kullanılırlar.
Termosetler :
Molekül yapıları, polimerizasyon sırasında molekülün reaktif olan kısmı
moleküller arasındaki zincir yapıyı teşkil eder. Moleküller bir üç boyutlu yapısı teşkil edecek tarzda birbirlerine bağlı bir rijid yapı ihtiva ederler. Bu bağlama
esnasında meydana gelen olay tek yönlü kimyasal bir reaksiyondur. Plastik malzeme şekil aldıktan sonra sertleşir ve malzeme artık yumuşayıp şekil değiştiremez.
Üç tiptedir:
• Cila tipi
• Döküm tipi
• Cam takviyeli plastik tipi
Takviyeli plastik, (kompozit) malzemelerde kullanılan matris malzeme (tali faz)
herhangi bir plastik malzeme olabilir. Şu veya bu malzemenin kullanılıp kullanılmaması malzemeyi dizayn eden kişinin hayal ve bilgisinin neticesi olarak
ortaya çıkar. Plastik malzemeler genelde reçineler diye anılırlar. Kompozit malzeme imalinde en çok kullanılan reçineler termosetlerdir. Ekonomik, verimli ve gelişmiş mekanik özellikleri olan parçalar, termoset plastikler kullanılarak kolaylıkla yapılabilirler. Günümüzde deniz araçları yapımında, otomotiv sanayinde, inşaat sektöründe, depo, tank, boru ve mobilya yapımında ekonomik olduğundan ve aranan özellikleri sağladığından büyük ölçüde kullanılan, arzu edilen güncel bir malzeme haline gelmişlerdir.
Termoset plastikler içinde ise en çok kullanılanlar polyesterler, fenolik reçineler ve silikonlardır. Polyesterler bunların içinde en önde gelenleridir. Özellikleri, kullanım kolaylığı, imalat yatırımının az olması, her amaç için farklı formüllerde edilebilmelerinin yanında diğerlerinden çok daha ucuz olması polyesterin tercih edilmesine neden olur. Özel kullanım yerleri için epoksi reçineler yüksek mukavemetli ve kimyasal dirençlidir. Fenolik reçineler ise yüksek mukavemetin yanında büyük ısı direnci de istenen yerlerde kullanılırlar.
Polyester reçine, genellikle doymamış dikarboksilik asit ve glikolün kondensasyonu sonucu elde edilir. Çift bağ ihtiva eden bir lineer polimerdir. Lineer polimer halinde iken rijid bir yapı göstermeyen polyesterleri üç boyutlu bir şebeke yapısına sahip polimer haline getirmek amacı ile içerisine bir miktar stiren veya benzeri çift bağlı monomerler katılır. Ayrıca polyestere belli özelliklerin verilmesi amacıyla stiren ile birlikte farklı maddeler de katılabilir. Bu maddelerin sağladığı özellikler şöyledir:
Metil akrilat : Işık stabilitesi ve hava şartlarına karşı polyesterin direncini sağlar.
Maleimit: Yüksek reaktivite ve ısıya dayanıklılığını arttırır.
Triallit fosfat : Ateşe dayanıklılık sağlar.
Trifenil stibin : Işık geçirgenlikle birlikte ateşe dayanıklılık sağlar.
Genel olarak polyesterler aşağıdaki reaksiyona göre üretilirler :
Polyesterlerin çoğu 250 °C'ye kadar emniyetle kullanılabilir. En büyük dezavantajı yukarıdaki reaksiyon sonucu, üretilmesi sırasında % 4 ila % 8 büzülmesidir. Bu büzülme sertleşme sırasında monometrelerin büzülmesi sonucundaortaya çıkar. Bunun neticesi olarak düzgün bir yüzey elde etmek zordur. Değişenuygulamalar için pek çok tipte polyester geliştirilmiştir. Genel amaçla polyesterlere ilave olarak esnek ve yarı rijid tipler, ısı ve çevre değişimlerine ve kimyasalmaddelere karşı dayanıklı tipler geliştirilmiş olup bu çeşitler bugün için çok fazla kullanım sahası bulabilmektedirler.
HAMMADDELER ANSİKLOPEDİSİ
