MAKALELER / HAM PETROLÜN İŞLENMESİ - hammaddeler ansiklopedisi
Dünyada kullanılan yağlama ürünleri içinde en yüksek tüketim mineral bazlı yağlardadır. Bir başka ifade ile ham petrolden elde edilen ürünlerdedir. Mineral ya da madeni yağ olarak tanımlanan bu ürünlerin performansları, ham petrolün içerdiği hidrokarbon tsürevlerinin dağılımı bağlamında orijin kalitesi ve rafineri yöntemlerine göre değişiklik gösterir. Bu nedenle çok uluslu petrol firmalarının ülkeler bazında performansları da farklılık gösterir. Ham petroller içerdikleri hidrokarbon türevleri bakımından şöyle sınıflandırılabilir.
- Parafinik -- Yüksek oranda wax ve minimum düzeyde asfalt bileşenleri içeren ham petrol.
- Naftenik – Yüksek oranda asfalt ve minimum düzeyde wax bileşenleri içeren ham petrol.
- Karışık “Mixed” – Orta düzeyde wax ve asfalt karışımlı bileşenleri içeren ham petrol.
- Asfaltik - Yüksek oranda asfalt, kükürt ve nitrojen bileşenleri içeren yüksek viskoziteli ham petrol.
Konvansiyonel rafineri teknolojisi:
Konvansiyonel teknolojisinde, damıtılmış madeni yağ fraksiyonları çözülür, sonra bir solvent ekstraksiyon kulesi içinde aromatiklerin ve diğer katışıkların yüzde 70'inden 85'ine kadar saf hale getirmek için ayrı ayrı işlenir. Düşük sıcaklık özelliklerini arttırmak için bu işleme “chill dewaxing” işlemiyle devam edilir. Sonuç, kehribar renkli, genellikle konvansiyonel baz yağı olarak adlandırılan (basestock) baz stok ürünlerdir. Bazı durumlarda bu stoklar, ılımlı olan hydrofinishing (tamamlama) basamağında rengini, kokusunu, stabilitesini ve demulsebilitesini geliştirmek için biraz daha işlenir. Bu basamak (hydrofinishing), Petro Canada’nın kullandığı HydroCracking ya da HydroTreating işlemleri ile karıştırılmamalıdır. Hydrofinishing çok daha düşük basınçta (genellikle 800 psi) ve sıcaklıkta gerçekleşir.
Bilindiği gibi konvansiyonel rafineri teknolojisinde mineral yağlar çok küçük bir miktarda elde edilir. Bir varil ham petrolden yaklaşık olarak 1,6 L baz yağ elde edilebilir. Kalan miktar benzin, dizel, jet yakıtı, kerosen, asfalt ve plastik hammadde ile bir miktarda tortu şeklindedir. Kolayca anlaşılacağı üzere konvansiyonel rafinasyon yönteminde baz yağ marjinal bir yan üründür. En iyi ham petrol türevi ile en çok %85 oranında bir saflaştırma yapılabilmektedir. %15 - %30 arası arıtalamayan bölümde kalan sülfür, nitrojen ve diğer ağır guruplar baz yağın oksidasyon kararlılığını ciddi ölçüde azaltacağı için bu ürünlerde hızlı eskime görülür. Dolayısıyla da bu tip minaral yağlar kısa ömürlüdür.
HAMMADDELER ANSİKLOPEDİSİ
